março 26, 2008

L Barbeiro que dou an Doutor 3

quelóquio de Carlos Ferreira





III ATO



Apersentadora — Anton! L que bos dixe you? Cada beç stais a gostar mais, nó?!

Apersentador — Nun adelantra, esta manha yá naide la tira. Buono, este último ato passa-se ne l anho dous mil i dieç. Nun sei cumo hai giente capaç d’adebinar l feturo! Mas neste quelóquio nun falha.

Apersentadora — Nesse tiempo, las gientes nuobas yá nun percísan de quedar a trabalhar nas grandes cidades. Yá puoden benir a anstalar-se nestas nuossas tierras i fazer la sue bida aqui.

Apersentador — Nesso nun me finto you. Buono! Anton cumo iba a dezir, Lice Lindaixa casou-se cun Manuol Melufa. Eilha formou-se i adoutorou-se no stranjeiro an biologie — botánica, recursos andógenos i framácia —, quier dezir : trabalha subre las yerbas de la nuossa region para ua grande ampresa, que faç remédios.

Apersentadora — Lice cumo era ua ambestigadora de renome anternacional, mui fuorte, mui fuorte, i habie muitas ampresas que la querien, oubrigou la ampresa para adonde fui a trabalhar a muntar un laboratório de pesquisa de las yerbas an Sendin.

Apersentador — Essa ampresa daba amprego a muita giente i pagaba bien. Mas, cumo diç l outro, era preciso coincer las yerbas.

Apersentadora — Manuol Melufa, specializou-se an medecina generalista, ne l stanjeiro, i outeliza remédios naturales que fabrica la mulhier i técnicas mui abançadas para sanar. Abriu un grande cunsultório an Sendin i ben giente de to l lado aqui a consultá-lo. Ye un doutor mui afamado

Apersentador — Ls bielhos, que stában no cielo, nien acraditában.

Apersentadora — Para saber l restro, teneis que quedar até al fin.




1° CENA

(Dun lado de la cena tenemos l laboratório de Lice Lindaixa i doutro lado tenemos l cunsultório de Manuol Melufa. Lice Lindaixa trabalha cun las sues yerbas, a fazer remédios. Ten bárias yerbas spalhadas anriba dua mesa, i uas caixas cun tabuletas de letras gordas, cun nomes de yerbas daqui. Cun eilha staba tie Marie Concha, que yá era bielha i conhecie ls nomes de las yerbas an Mirandés.)

Lice Lindaixa — Nunca pensei que habisse tanta yerba defrente. You pensaba que yá las conhecie a todas, mas nó. Antre buonas i ruis yá tengo mais de mil.

Tie Marie Concha — I eilha yá nun fui a scabar binha, senó ye que deziedes! Agora yá solo bótan l remédio, yá naide quier scabar. Mas hai anhos, por tarde, bénen uas yerbas! Ampossible eilhas nun tubíssen benido ne l frasco de l remédio!

Lice Lindaixa — Ai! i porque diç esso ?

Tie Marie Concha — You sei alhá! Parece que antes de haber l remédio naide habie bisto dessa muxinga. Por eisemplo: aqueilhes foguetes, que bénen por tarde, naide ls zlenta. Quantos mais s’arríncan mais nácen. I, s’ua pessona ls deixa, fázen-se cumo aljarudes.

Lice Lindaixa — Aljarudes?! Á tie Marie, l que son aljarudes?

Tie Marie Concha — Pus you sei alhá! Ye berdade que dezimos assi, quando ciertas yerbas subírten por riba d’un, mas nun conheço nanhue yerba cun esse nome.

Lice Lindaixa — Á tie Marie, cumo se cháman estas quatro yerbas aqui?

Tie Marie Concha — Esta son pimpilros, estes son cachapeiros, estes son marrolhos i esta ye palitária.

Lice — I estas yerbas antigamente serbien para algue cousa?

(Lice, anquanto tie Concha falaba, iba screbindo nun bloco)

Tie Marie Concha — Mire ls cachapeiros, ye ua yerba mui çprézio. Solo serbien para dar cabo de las costielhas a arrincar-los, nun habie animal que ls comira.
Ls pimpilros inda se podien dar als coneilhos i las mulas comien-los, mas quando habie que ls arrincar dában trabalho cumo l restro.
Ls marrolhos, quaije solo médran ne ls caminos an pie de las paredes i serbien para queimar an la fogueira de San Juan. Botában un cheiro tan buono!
La palitária, habie giente que fazie chá, mas you nun sei para que malzina serbie. Anda q’eu le hei-de preguntar a tie Lucinda Ambelga, eilha debe de saber.

Lice — Mire i nas huortas, nun habie yerbas buonas para fazer salir la rata dalhá ?

Tie Concha — Nó mas si habie! Mas you nesso nunca acraditei muito. Dezien que tenendo alhá uns castanheiros brabos nun daba la rata, mas solo l cheiro daqueilho ambolcaba. Habie outros que tenien outras yerbas, mas esso you nunca liguei.

Lice — I las bordelagas, nun fazie salada deilhas? Nun las botaba ne l caldo?

Tie Concha — Bordelagas ne l caldo?! Á mulhier, deixai-me desso. Bordelagas solo pa ls cochinos. Habie ua tie de baixo, chamában-le tie Algarabia, que si fazie salada deilhas, mas la giente d’acá l’única comida de cochino que come son patatas.

Lice — Mire tie Marie, i aqui esta parte desta flor cumo se chamaba ?

Tie Concha — Bós tamien poneis cada sacadielha?! Pus you sei alhá! Yá ye meidie, yá me bou. Tengo que fazer l almuorço pal miu Antónho. Bá, até lougo.

Lice — Até lougo tie Marie, you tamien yá bou a ir.




2° CENA

(Manuol Melufa stá sentado ne l sou cunsultório, a ber cousas ne l cumputador. Apuis albanta-se bai até la puorta i manda antrar la purmeira pessona.)


Manuol Melufa — António Alves Pimentão! (Entra tiu Antonho Papialgo i senta-se .)

Tiu Antonho Papialgo — Buonos dies Sr. Doutor Manuol. Yá nun me conhece ó nó?

Manuol — Buonos Dies, anton nun habie de conhecer?! Sodes tiu Antonho Papialgo. Inda bos cortei uas poucas de bezes l pelo na barbarie de tiu Bulmiro Faca Aguçada.

Tiu Antonho Papialgo — Faca Aguçada, Dius l tenga an çcanso! Quien habie de dezir que el, l Melufa de la barbarie de Faca Aguçada, habie de chegar a un doutor assi apilarado desta maneira. Diç que tols dies, ten esto cheno de giente. You nunca tenie benido acá, mas hoije quedei barado. Alhi na sala de spera, hai de todo: spanholes, pessonas de baixo, franceses, angleses, mais raças que you sei alhá. Nin pa ls farrapos de Miranda ben tanta giente!

Manuol — Anton essa salude, que tal bai ?

Tiu Antonho — Mire, tengo un delor aqui nas cuostas, que até me custa a arcar. You inda pensei que fusse zmanchado, mas yá me puxei dues bezes i nun hai maneira de me passar.

Manuol — Deitai-bos de cuostas aqui. (Tiu Antonho deita-se na cama de cuostas. L doutor scuita-lo, agarra l rato de l cumputador i passa-lo pulas cuostas.)

Manuol — Yá se puode albantar tiu Antónho. Sente-se.

Tiu Antonho — A mi si me dezírun que curaba cul cumputador, mas ua cousa ye bé-la outra dezir-la. Ácerta! Anton l que tengo Sr. Doutor? Cousa rui?

Manuol — Nó, nun há-de ser nada. Ten q’andar menos de carro i mais a pie. Faç bien andar a pie, i anquanto anda a pie fala culas pessonas. Bai a tomar estes remédios nuobos, feitos de yerbas de las arribas. Se nun le passar torne acá.

Tiu Antonho — Parece-me que yá stou melhor, nun sei se fui de l couso de l cumputador... Bá, Sr. Doutor oubrigado. Até soutordie.

Manuol — Adius tiu Antónho, dé bejitas an casa i las melhoras.

(tiu Antonho sale i l Doutor chama outra pessona.)

Manuol — Cândida dos Reis Xavier.

Tie Cándida Palomba — Buonos dies Sr. Doutor. Stába alhi un spanhol a zirrar i a zirrar que era antes de mi i you a dezir que nó.
Manuol — Ei tie Candida Palomba, buonos dies. Anton outra beç por qui? Ls remédios que le dei nun le pintórun ?

Tie Cándida Palomba — Ai, nien me fale Sr. Doutor. Agora pareço outra mulhier. Aqueilhas mistelas que tomei fazírun-me tan bien, tan bien... I éran doces! Nó, hoije bengo acá por bias de l miu Abilio. Cousa mais maluca nunca you bi. Yá un més que l ando a dezir para benir a bé-lo mas nun adelantra. Maluco cumo un burro!

Manuol — I anton que ten?

Tie Cándida Palomba
— Nun sei, el diç que nó, mas you acho que aqueilho ye freima. You acho q’aqueilho ye l bino que le subirte a la cara. Mas nun adelantra falar cul, parece-me que cada beç bebe mais.

Manuol — Eilha inda l faç mais do que el ye. Anton s’el nun quier benir cumo bamos a fazer?

Tie Cándida Palomba — Nun sei, mas se el fusse un destes dies até nuossa casa dezindo que iba para me ber a mi. Si, nun antende?

Manuol — Antendo you de mais. Stá treminado.

Tie Cándida — Oubrigado Sr. Doutor, nun sei cumo le hei-de pagar. Ls buonos dies a la buossa Lice. Se quejir uns frajonicos de casca, que nun passe gana deilhes que you astanho tube muito.

Manuol — Tá bien tie Cándida, you digo-le. Adius.

(L doutor iba–se a purparar para chamar outra pessona, quando aparece Lice a correr, mui albrotada, cun un papel na mano.)

Lice — Manuol, mira, mira. Olha l que recebi!

Manuol — L quei? Acalma-te.

Lice — Acabei agora de recebir por anternete la nobidade.

Manuol — Mas que nobidade?

Lice — Acho que fui aperpuosta para recebir l prémio Nobel…

Manuol — Tu stás bouba! Ai se ls bielhos bíssen esto de l cielo! L que dirien?!




3° CENA

(Afinal, tiu Bulmiro Faca Aguçada, tiu Jesé Saca Miedos, tiu Fracisco Fardela Rota que ajudórun i ansinórun Melufa, stában agora ne l cielo a oubir i a ber todo l que el dezie. Éran ls anjos de la guarda del. Nesta cena, cun San Pedro, stan estes trés personaiges, cada un cun uas alicas brancas a falar subre la fama de Manuol Melufa i Lice Lindaixa, la mulhier. Eilhes de riba bien todo, i quaije que tamien nun acraditában.)


Tiu Jesé — Á Bulmiro, mira-me par’este peste agora! Quando ampeçou a trabalhar na tue barbarie solo tenie fame i merda anriba del…

Tiu Bulmiro — Peste!? Esso diç el! You siempre dixe que l rapaç iba longe i nun m’anganhei. Inda bien que you l acarinei.

Tiu Fracisco — Baliente rapaç! Gusta-me a mie la giente fina i libaral. (bolbendo-se para San Pedro) Á San Pedro, bós que dezis?!

San Pedro — You nun sei cumo deixórun a este santo Manuol Melufa fazer tanto milagre na sue tierra! Nun ye por nada, mas nun ye questume! L que le baliu a el fui l oumbrico que you le botei, senó...

Tiu Jesé — Á San Pedro, çculpai-me, mas a las bezes inda dezis bien baboseiras! Para mi, l que le baliu al rapaç, fui haber-se casado cun aqueilha rapazica. Bibideira, fina, guapa, libaral i agora cun aquel galardon.... You bien le dezie: Melufa, tu séias-me fino, arranja-me ua mulhier pa la bida. Mira, quando you era cuntrabandista, l que me faltou fui ua mulher assi. Se tengo acertado, hoije tenie la maior fertuna de l çtrito.

Tiu Bulmiro — Calhe-se tiu Jesé, el i San Pedro nun sabeis l que dezis. L que le baliu al rapaç fui la mano que you le botei quando tenie la barbarie, senó nun habie cheta para studar.

Tiu Fracisco — You gusto de bos oubir falar, a todos quantos sodes. Quier dezir: antes, l rapaç, cuitadico, naide miraba par’el, parecie que tenie sarna. Agora, que ten ua mulhier pimpona i afamada i que ye rico i conhecido por to l lado, yá todos fúrun ls antuantes de la sue riqueza! Até San Pedro! Se nun fura you, que l’ansinei a conhecer las yerbas... l que serie del!?

San Pedro — You nun sei, mas para mi se nun ten sido l miu ombro.

Tiu Jesé — I torna el cul ombro... Se nun tengo sido you a dezir-le las cousas al miu Melufica...

Tiu Bulmiro — Séiades hounestos. Reconhecei que se nun sou you cula barbarie...

Tiu Fracisco — Calhai-bos que yá meteis nonjo cula cumbersa.

San Pedro — Metemos nonjo?! Tu cuidas que fuste tu?

(Oube-se ua boç off cun eco. Ye la boç de Nuosso Senhor a poner ordre naqueilha giente i naqueilha çcuçon. Todos míran parriba)

Boç de Nuosso Senhor — San Pedro?

Tiu Jesé — I agora, quien ye este?

San Pedro — Calhai-bos, ye Dius que quier falar comigo.

Boç de Nuosso Senhor — San Pedro, lembra-te que stás ne l cielo. Nun stás ne l café a çcutir. Bamos a ber se metes orde nessa giente. Manuol Melufa, deixai-lo. D’agora an delantre acupo-me diretamente you del. Essa comisson d’anjos de la guarda que tenes ende, a partir d’hoije bai a ancarregar-se doutra pessona. Mirai bien, bedes aquel bielho que stá alhi a falar na praça? Yá ten mais de mil anhos. Anda malo, mas inda ten que durar outro tanto.

San Pedro — I cumo se chama l bielho ?

Boç de Nuosso Senhor — L bielho ye la léngua de ls bisabós. L bielho ye la léngua de ls abós. L bielho ye la léngua de ls pais. L bielho ye la léngua de Melufa. Essa léngua yá tan bielha, essa léngua que ye la buossa, chamai-le cumo quejirdes. You chamo-le sendinés i palaçulés i picotés i san martinés de l mirandés.

Tiu Fracisco — Dius sabe falar! Dius sabe mandar! Seia feita la sue buntade. Pa la frente ye que ye l camino.

Tiu Jesé — Bala-me la Birge Santíssima. Agora l que bamos nós a poder fazer por esta léngua que todo mundo giente stá a scamujir ?

Boç de Nuosso Senhor — You yá dixe q’acabou la çcuçon. Quiero esta léngua bien biba outra beç. Quiero un trabalho bien feito i nada de questiones.

FIN